قیمت دلار و تاثیر آن بر بازار خودرو! آیا خودرو ارزان می شود؟

قیمت خودروهای داخلی همزمان با اعمال تحریم‌های بین‌المللی به‌طور غیر قابل تصوری به اوج قیمتی خود رسید! این در حالی است که متاسفانه برخی تولیدکنندگان سودجوی داخلی، با کاهش عرضه محصولات خود به بازار سهم قابل ‌توجهی در التهابات بازار داشتند. با ورود دلالان و واسطه‌گران و همچنین سرمایه‌های سرگردان، بازار خودرو با آشفتگی بیشتری همراه شد و این آشفتگی همچنان در معاملات خودرویی قابل مشاهده است.

در عین حال دو خودروساز بزرگ کشور با فشار وزارت صنعت برای کاهش التهابات بازار تعدادی از محصولات خود را پیش‌فروش کردند؛ به‌ طوری‌که شرکت سایپا در دو دوره اقدام به پیش‌فروش خودروهای تولیدی خود کرد و همچنین شرکت ایران خودرو هفته گذشته پیش ‌فروش ۵۳ هزار دستگاه از محصولات خود را در دستور کار قرار داد. هر چند این پیش‌فروش‌ها با اهدافی همچون کاهش قیمت و خروج دلالان از بازار صورت گرفته است، این اقدام خودروسازان نه ‌تنها تاثیری بر التهابات بازار نداشته، بلکه بیشتر متقاضیان پیش‌فروش خودروسازان دقیقا همان دلالان بودند!

افزایش قیمت با وجود کاهش قیمت دلار

به این ترتیب طی یک ماه گذشته اگرچه نرخ ارزهای خارجی با اعلام برخی اخبار داخلی و خارجی روند نزولی به خود می‌گرفت، اما قیمت خودرو روند صعودی خود را حفظ می‌کرد. از سوی دیگر بازار خودروهای وارداتی نیز که با توقف ثبت‌سفارش، قیمت‌های باورنکردنی را به خود دیده بود هنوز به ثبات نرسیده و هرازگاهی به تبعیت از برخی رویدادهای بین‌المللی و نرخ ارز روند صعودی به خود می‌گیرد. با این اوصاف دیروز همزمان با افت شدید نرخ ارزهای خارجی، بازار خودرو نیز تکانی خورد و قیمت بسیاری از خودروها به‌خصوص وارداتی‌ها نزول پیدا کرد.

در این حین بسیاری از دلالان، با نگرانی از روند کاهشی قیمت‌ها، به بازار آمده بودند و قصدشان نیز تنها فروش خودرو آن هم با قیمت‌هایی پایین ‌تر از هفته ‌های گذشته بود. در این زمینه یکی از فعالان بازار خودرو عنوان می‌ کند که در طول دو ماه گذشته قیمت خودروهای داخلی افزایش زیادی داشته که می‌توان گفت با کاهش نرخ دلار متقاضیان باید به روند کاهشی بیشتر قیمت خودروهای داخلی امیدوار باشند!

به اعتقاد وی  بازار با ادامه روند فعلی و کاهش قیمت‌ها به جای فروشنده، خریدار قیمت نهایی خودرو را تعیین و این فروشنده است که با قیمت پیشنهادی موافقت یا مخالفت می‌کند! رئیس اتحادیه صنف دارندگان نمایشگاه و فروشگاه خودروی تهران اظهار کرد: وقتی نرخ دلار افزایش می‌یابد، فروشندگان خودرو هم کم می‌شوند، اما به محض اینکه دلار حالت ریزشی پیدا می‌کند، فروشنده زیاد می‌شود! موتمنی در نهایت اضافه کرد که ما برای کاهش بیشتر قیمت خودرو از خودروسازان می‌ خواهیم تا عرضه خودرو به بازار را افزایش دهند.

قیمت دلار در ماشین های وارداتی

شکی نیست که قیمت دلار به طور مستقیم بر ماشین های وارداتی تاثیر گذار است زیرا قیمت تمام آنها کاملا با دلار محاسبه می شود. حتی محدودیت های وارداتی و هزینه‌های گمرک موجب شده در حد تغییرات خودروهای وارداتی از تغییرات دلار هم شدیدتر باشد. مدل های متفاوت خودرو هزینه های گمرک گوناگونی دارد و  این هزینه گمرک به صورت درصد از قیمت دلاری خودرو محاسبه می‌شود. همین موضوع موجب می شود گران شدن دلار روی ماشین های متفاوت اثرهای گوناگونی داشته باشد. برای درک بهتر فرض کنید دو خودرو هر دو قیمت ۱۰۰ هزار دلاری دارد که یکی از آنها ۵۰ درصد هزینه گمرک و مدل دیگر ۲۰ درصد هزینه گمرکی دارد. با این هر هرچند یکسانی دارند اما موقع وارد شدن به ایران یکی از آنها ۱۲۰ هزار دلار و دیگری ۱۵۰ هزار دلار هزینه داشته اند. شکی نیست که با وجود قیمت دلاری یکسان، گران شدن دلار بر روی خودروی اول تاثیر بیشتری به نسبت خودرو دوم داشته باشد.

قیمت دلار در ماشین های داخلی

تاثیر قیمت دلار بر روی قیمت ماشینهای وارداتی و یک امر کاملاً طبیعی و مشخص است اما زمانی که حرف از خودروهای داخلی می شود شاید چندان منطقی نباشد که به طور مستقیم با افزایش قیمت دلار در ارتباط باشند. اما باید گفت در مورد ماشینهای داخلی هم قیمت دلار کاملاً تاثیرگذار است و این اتفاق چندین دلیل دارد. مهم ترین و اصلی ترین دلیل این است که هزینه های تولید قطعات و در نتیجه قیمت قطعات مورد استفاده در خودرو به مقدار قابل توجهی با گران شدن دلار نوسان پیدا میکند. از طرفی بالا رفتن شدید قیمت‌ ماشین های وارداتی موجب می شود ماشین های هم رده داخلی ارزش ظاهری بیشتری پیدا کنند و مردم حاضر می‌شوند مبلغ بیشتری برای آنها پرداخت کنند. علاوه بر تمام این موارد افزایش قیمت دلار در اصل مربوط به کاهش ارزش پول ملی می‌باشد پس می توان گفت قیمت خودرو در واقع افزایش پیدا نکرده و ارزش پول ملی به شدت پایین آمده است است و این موضوع ربطی به داخلی یا خارجی بودن خودرو ندارد.

دلایل گرانی ماشین

گران شدن خودرو در بازار ایران تنها به دلیل بالا رفتن قیمت دلار نیست و دلایل بسیار زیادی در این سال ها دست به دست هم داده تا بازار خودرو به یکی از پرنوسان ترین بازارهای ایران تبدیل شود. ممنوعیت های واردات نقش بسیار مهمی در کاهش تعداد خودروهای موجود در ایران دارند. از طرفی تحریم‌ها موجب شد خودروسازانی که اقدام به مونتاژ خودرو در بازار ایران و همکاری با خودروسازهای ایرانی داشتند هم از ایران خارج شده و یک شوک دیگر به این بازار وارد شود. این دلایل در کنار افزایش بیش از اندازه قیمت دلار در ایران همگی موجب شدن بازار خودرو تا این اندازه پر نوسان باشد و ماشین هایی که تا چند سال پیش کمتر از ۲۰۰ میلیون تومان قیمت داشتند حالا بیش از یک میلیارد باشند.

ممنوعیت های واردات

از مهمترین دلایل چنین شرایطی می توان به ممنوعیت‌های وارداتی و همچنین تحریم های متفاوت ایران اشاره کرد. سال ۱۳۹۳ قانون محدودیت واردات خودروهای لوکس و بیشتر از ۲۵۰۰ سی سی اجرا شد و یک شوک بزرگ به بازار خودرو ایران وارد کرد. اما مسئولین به همین جا بسنده نکردند و سال ۱۳۹۸ قانون دیگری برای محدود کردن واردات تمام خودروها به بازار ایران اجرا کردند و موجب شد بازار خودرو در شرایط فعلی قرار بگیرد. این محدودیت ها موجب شده تعداد خودروهای وارداتی در بازار ایران به شدت کاهش یابد اما تقاضا همچنان به اندازه قبل پابرجاست و همین عدم توازن عرضه و تقاضا موجب افزایش شدید قیمت شده است.

عدم رقابتی بودن بازار

یکی دیگر از مشکلات بسیار بزرگ بازار خودروی ایران، عدم رقابتی بودن این بازار است که موجب می شود خودروها قیمت های بیش از ارزش واقعی شان داشته باشند. در بازاری که رقابت وجود دارد تا حدود زیادی مردم و میزان عرضه و تقاضا قیمت ماشین را مشخص میکند اما در بازاری که که چنین شرایطی را نداشته باشد و میزان تقاضا بیشتر از ارز باشد قیمت های کاذب به وجود می آید. برای مثال فرض کنید ممنوعیت‌های وارداتی وجود نداشته باشد و خودروهای اقتصادی مثل هیوندای اکسنت با کیا سراتو با قیمت واقعی در بازار وجود داشته باشد. همین شرایط موجب می‌شود خودروهای ایران خودرو و در نتیجه ماشین های سایپا و تمام ماشین های دیگر ارزان شوند. تعداد کم شرکت های تولید کننده خودرو در ایران نیز دلیل دیگری برای عدم رقابتی بودن بازار است و اگر خودروسازهای داخلی افزایش یابد و به شرکت‌های خصوصی نیز اجازه تولید خودرو داده شود قطعاً این مشکل به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

قیمت ماشین در سال 1390

 قطعاً زمانی که قیمت ماشین در سال ۱۳۹۰ یا سال ۱۳۸۸ را بشنویم باور آن برایمان مشکل خواهد بود که دریک دهه قیمت ها می تواند تا چه اندازه بالارود. در سال 1388 افزایش قابل توجه در قیمت دلار اتفاق افتاد و پس از آن قیمت خودرو نیز افزایش قابل توجهی پیدا کرد. در ادامه قیمت بعضی خودرو ها در سال ۱۳۸۸ سال 1390  اشاره می‌کنیم.

راه های کاهش قیمت ماشین

افراد صاحب نظر بسیاری در مورد شرایط خودرو در ایران راه حل های متفاوتی ارائه دادند که اجرایی شدن هر کدام از آنها می تواند تاثیر قابل توجهی در کاهش قیمت خودرو داشته باشد. بعضی از دلایل بالا رفتن قیمت خودرو بسیار بنیادی هستند و به سادگی نمی توان آن ها را را اصلاح نمود. مثال قطعاً کاهش قیمت دلار به این سادگی‌ها امکان‌پذیر نیست و تاثیر خودش را روی بازار گذاشته است.  اما عموم دلایل دیگر که موجب گرانی خودرو شده اند با سیاست گذاری های صحیح و تصمیم گیری های مناسب کاملاً قابل حل هستند. برای مثال با آزادسازی واردات به سادگی نتوان مقدار قابل توجهی قیمت را کاهش داد. اجازه تولید خودرو توسط خودرو ساز های شخصی رعد متفکر مافیای در بازار خودرو نیز یکی دیگر از راه‌هایی است که به سرعت می تواند تاثیرگذار باشد. راه های بسیار زیاد دیگری مثل حذف اختلاف قیمت بازار و کارخانه و عدم قرعه کشی بودن خودرو و افزایش عرضه همگی راه هایی هستند که هر کدام از آنها می تواند بازار خودرو را تکان دهد.

واردات ماشین کارکرده

یکی از راه حل هایی که به شدت می تواند در بازار تاثیر گذار باشد و فوق العاده تشنج بازار را کاهش دهد واردات ماشین کارکرده از کشورهای همسایه است. قیمت خودروهای کارکرده در کشورهای اطراف ایران به شدت به نسبت نمونه‌های صفرکیلومتر پایین تر است و به سادگی می‌توان با مبالغ بسیار کم ماشین های سالم و مناسبی خریداری کرد. حتی با اجرایی شدن این طرح بسیاری از خودروهای وارداتی قیمت های پایین تر از از ماشینهای داخلی پیدا می کند و قطعاً بهترین راه حل برای شرایط نامناسب ایران به حساب می‌آید. با اجرایی شدن این طرح میتوان ماشینهایی با کارکرد تنها ۴ یا ۵ سال با قیمت کمتر از ۳۰۰ میلیون تومان خریداری کرد که در حال حاضر بسیاری از ماشین های ایران خودرو بیشتر از این قیمت دارند.

قیمت ماشین با آزادسازی واردات

<آزادسازی واردات خودرو  بدون گمرک یکی دیگر از راه‌هایی است که به مقدار بسیار زیادی می‌تواند در قیمت خودرو تاثیر داشته باشد. با این کار نیز تعداد زیادی از ماشین های اقتصادی دنیا از لحاظ قیمتی هم رده ماشین های ایران خودرو خواهد شد حتی بعضی مواقع شاید از آنها نیز ارزان‌تر شوند. با انجام شدن هر یک از این موارد حتی در شرایط فعلی که قیمت دلار به شدت افزایش یافته می‌توان اوضاع خودرو در بازار ایران را کنترل کند.