تأثیر تحریم بر خودرو سازی ایران

تحلیل حاضر، سال گذشته در مجله فوربس درباره تاثیر تحریم بر خودروسازی ایران منتشر شد. به نظر شما این تحلیل چه مقدار به واقعیت پیوسته است؟ با ما همراه باشید تا جزییات بیشتری از نظر کارشناسان خودرو در جهان درباره بازار ایران بدانیم.

بسیاری از خودروهای ایرانی، تعدادی از قطعات موردنیاز برای خودروهایشان را از کشورهای دیگر خریداری می‌کنند و تحریم ایران، این شرکت‌ها را با مشکل رو به رو کرده است. تحریم‌ها باعث شده‌اند که شرکت های خودرو سازی داخلی، سعی در تولید بیشتر خودروها داشته باشند و یا نسخه قدیمی بعضی از آن‌ها به چرخه تولید بازگردد. می‌توان گفت که هیچ کدام از خودروهای ساخت داخلی ایران، با ۱۰۰ درصد قطعات ساخت ایران، تولید نمی‌شوند.

میزان استفاده از قطعات وارداتی در خودروهای وارداتی

در جدول زیر میزان استفاده از قطعات وارداتی در هر خودروی داخلی را مشاهده می کنید.

• پراید                        ۱۵ درصد
• سمند                     ۲۰ درصد
• تیبا                         ۲۰ درصد
• پژو 405                   ۳۰ درصد
• رانا                         نزدیک به ۳۰ درصد
• سمند دنا                 نزدیک به ۳۰ درصد
• تندر 90                   ۵۰ درصد
• پژو 206                   ۴۵ درصد
• کیا سراتو سایپا        ۷۰ تا ۸۰ درصد

چگونه ممکن است تحریم‌های امریکا، بازار خودرو ایران را تهدید کند؟

بسیاری از شرکت‌های خارجی قصد قطع همکاری با ایران به دلیل تحریم‌های امریکا از ماه آگوست را دارند و بازار ماشین ایران را در دوره سختی قرار داده است. این باعث می‌شود که برندهای داخلی در موقعیت بهتری قرار بگیرند اما بازار را نمی‌توانند به خود اختصاص دهند. آن ها باید با بازار ماشین‌های چینی و موج رقبای جدیدی که در آینده به وجود خواهند آمد، رقابت کنند. کمبود ارز در بازار ورود خودروهای چینی را هم سخت کرده است. این اتفاق روی تهیه لوازم جانبی محصولات چینی تأثیر می‌گذارد و کمبودان در بازار، باعث گران‌تر شدن آن شده است.

بر اساس داده‌های به دست آمده از سازمان بین المللی شرکت های ماشین سازی، ایران 12 امین تولید کننده بزرگ ماشین با 1.4 میلیون وسیله نقلیه مسافر بری در سال 2017, در دنیا است. با این اوصاف ایران بعد از انگلیس و پیش از روسیه و ترکیه قرار می‌گیرد. همچنین یکی از بازارهای با رشد سریع است که 18 درصد افزایش تولید خودرو را در سال گذشته تجربه کرده است. فروش ماشین رشد سریع‌تری از 1.1 میلیون اتومبیل مسافر بری در سال 2015 تا 1.6 میلیون در سال 2017 در سال‌های اخیر داشته است که باعث شده در میان 10 بازار بزرگ دنیا به برای فروش خودرو قرار گیرد.

بازار ماشین ایران مدت‌هاست که توسط دو کارخانه ماشین سازی ایران‌خودرو و سایپا اداره می‌شود. برندهای تجاری مختص به کارخانه‌ها، در کنار تعداد زیادی از برندهای فرانسوی و فروشگاه‌های بین المللی دارای مجوز ساخت، منجر به فروش بهتر ماشین‌ها می‌شود. محبوب‌ترین برند پژو است که سهم بازار آن در سال 2016 به میزان 36 درصد رسیده است و به دنبال آن سایپا، ایران‌خودرو ( با محصولاتی مشابه سمند ) و رنو با سهام 27 و 13 و 5 درصد بوده است.

بازار خودرو ایران در سال 2012 به شدت تحت تأثیر تحریم‌های سختگیرانه بین المللی قرار گرفته است. تولید و فروش ماشین در سال 2012 و 2013 کاهش یافت. در نتیجهٔ پیشرفت دیپلماتیک در برنامه هسته‌ای ایران با برجام, اخیراً اوضاع منطقه به‌طور قابل توجهی بهتر شده است.البته تغییر و تحول در روابط میان ایران و ایالات متحده از زمان آغاز ریاست جمهوری دونالد ترامپ باعث شده است که بازار داخلی خودرو وارد رکود اقتصادی دیگری شود. اولین نتیجه تحریم‌های آمریکا، تهدیدی برای شرکت‌های خودرو سازی غربی است. در چند سال گذشته، شرکت‌های اصلی امریکا مانند General Motors و Ford, در ایران فروش کمی داشته‌اند، درحالی که برندهای اروپایی تعداد فروش خوبی داشته‌اند و تعدادی از آن‌ها در حال راه اندازی تاسیسات تولیدی در ایران هستند.

شرکت‌های فرانسوی Renault و PSA Group که مالک Citroen و Peugeot و سایر برندها هستند، مسیر همکاری با ایران را دنبال کرده‌اند. در سال 2016 شرکت PSA قراردادی با شرکت ایران‌خودرو و سایپا بست. معامله با ایران‌خودرو در ماه ژوئن 2016 با 400 میلیون یورو (467 میلیون دلار) برای تولید گسترده انواع مدل پژو انجام شد. معامله با سایپا در ماه اکتبر با سرمایه‌گذاری 300 میلیون یورویی برای تولید و فروش وسایل نقلیه شرکت Citroen در ایران صورت گرفت. سپس در ماه اوت 2017, شرکت رنو قرارداد 660 میلیون دلاری با سازمان توسعه و نو سازی صنعتی ایران (IDR0) و هلدینگ نگین برای یک سرمایه‌گذاری مشترک با تولید 150 هزار خودرو در سال را اعلام کرد. همچنین شرکت‌هایی از نقاط دیگر اروپا نیز مشارکت داشته‌اند. برای مثال در ماه اوت سال گذشته، شرکت Volkswagen مدل‌های Tiguan و Passat خود را توسط قراردادی با شرکت خصوصی ماموت خودرو  ( اولین حضور رسمی برای نام تجاری VW پس از 17 سال در ایران ) وارد کرد. یکی دیگر از شرکت‌های آلمانی به نام Daimler قرار داد خود را برای تولید کامیون‌های مرسدس بنز، با شرکت ایران‌خودرو دیزل و شرکت ماموت، ایجاد کرد.

شرکت رنو، از برنامه‌های خود برای بازار ایران صحبتی نکرده است. سخن گوی شرکت خودرو سازی کامیون‌های Daimler گفت: ما پس از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در حال بررسی و ارزیابی برجام و تأثیر آن را بر روی صنعت خودرو هستیم. گروه VW و PSA موضع مشابهی را در پیش گرفته‌اند و موضع رسمی اتحادیه اروپا در این باره را پیش گرفته اند و بر این عقیده است که با مقررات بین المللی مطابقت دارد. نکته بسیار مهم این است که توانایی اتحادیه اروپا برای محافظت از شرکت‌های خود از تاثیرات تحریم‌های ثانوی آمریکا، نامعلوم است.

اگرچه در نشستی در بروکسل بحث بر سر اجرای قوانین بلوکه کردن ایران برای محافظت از شرکت‌های اروپایی در برابر جریمه یا اقدامات دیگر آمریکا که در آینده برای تجارت با ایران تحمیل می‌کند بود، حفاظت از شرکت‌هایی که فروش و تولید قابل‌توجهی در ایالات‌متحده دارند، سخت خواهد بود. درنتیجه، به گفته دیمیان دوامل، مدیر اجرایی شرکت مشاور Solidiance, بسیاری از برنامه‌های اعلام‌شده برای بازار ایران، نامعلوم خواهد بود. این موضوع اختلالاتی در قرارداد شرکت‌ها ایجاد می‌کند، درحالی‌که تأثیری بر شرکت‌های ماشین‌سازی غربی ندارد. دوامل می‌گوید: تولیدکنندگان ماشین‌های فرانسوی به‌تازگی شروع به بازنگری عملیات خود در ایران کرده‌اند اما کارخانه‌ای برای تعطیل شدن وجود ندارد.

اگر شرکت‌های اروپایی کار در ایران را خاتمه دهند، راه برای شرکت‌های داخلی بازخواهد شد تا توسعه یابند. تولیدکنندگان عمده ایران، اخیراً با تحریم‌ روبه‌رو شده‌اند و آنها را به سمتی می برد که استراتژی‌های قدیم خود را تغییر دهند. بااین‌حال، ممکن است بازار خودرو، به موقعیت پیش از توافق ناکام هسته‌ای ایران بازگردد. در این میان شرکت‌های خودرو چینی که بسیاری از آن‌ها در حال حاضر در ایران حضور دارند، سعی در جذب سهم بیشتری از بازار خواهند داشت.

در ماه مه سال 2016 شرکت برلیانس تفاهم‌نامه همکاری استراتژیک با سایپا برای تولید و فروش 120000 اتومبیل در ایران بین سال‌های 2017 و 2019 را امضا کرد. این‌یکی از 11 شرکت خودروسازی چینی در ایران است. در سال 2016, چهار برند تجاری برلیانس، چری، لیفان و فاو برای اولین بار بیش از 100000 خودرو در ایران به فروش رساندند. به‌طورکلی، در سال 2016 شرکت‌های چینی سهم بازار خود را از 3 درصد سال 2011, به 15 درصد افزایش دادند.

با توجه به حرف‌های دوامل، ممکن است رقبای جدیدی نیز ظاهر شوند تا شرکت‌هایی مانند سایپا و ایران‌خودرو را به خود جذب کنند. او می‌گوید تعدادی از گروه‌های بزرگ صنعتی قصد تولید ماشین‌آلات کارخانه‌ای تولید خودرو دارند.

دوامل می‌گوید که بعضی شرکت‌های ایرانی شروع به ساختن کارخانه‌های خود با دو یا سه مدل ماشین کرده‌اند، بنابراین زمانی که تحریم‌ها دوباره لغو شوند، آماده سرمایه‌گذاری خواهند بود. علی رغم ضرر واردشده بر ایران از سوی تحریم‌های امریکا، امید است که باعث خودکفایی و بهبود اوضاع تولید ملی شود.

برای مطالعه بیشتر مقالات اتوخسروانی با ما همراه باشید.

منبع : فربس